TŁUMACZENIE SPECJALISTYCZNE

Tłumaczenie specjalistyczne, czyli jakie? Komu zlecić tłumaczenie tekstu specjalistycznego? Na czym polega specyfika tłumaczenia specjalistycznego.

I czy faktycznie tłumaczyć każdy może, tyle, że jeden to zrobi lepiej, a drugi gorzej?!

Tłumaczenie specjalistyczne, czyli jakie?

Tłumaczenie specjalistyczne oznacza przekład tekstów dotyczących specyficznych, często bardzo wąskich dziedzin naukowych i zawodowych. Na przykład tekstów medycznych, prawniczych, marketingowych, technicznych i ekonomicznych.

Komu zlecić tłumaczenie tekstu specjalistycznego?

Zasadniczo, na jakość przekładu wpływa wykształcenie zawodowe tłumacza, tzn. znajomość języka wyjściowego i docelowego, znajomość przedmiotu tłumaczenia oraz znajomość kultury krajów.

Ponieważ cechą charakterystyczną języka specjalistycznego jest terminologia, dlatego też przy tłumaczeniu tekstów specjalistycznych, wiedza z zakresu danej dyscypliny wydaje się być sprawą kluczową.

Rzetelny przekład tekstu specjalistycznego wymaga nie tylko doskonałej znajomości języka obcego, ale przede wszystkim znajomości dziedziny, której ten tekst dotyczy, gdyż nawet drobne nieścisłości w tłumaczeniu mogą nieść za sobą poważne konsekwencje.

Stąd też najlepszym rozwiązaniem jest, aby tekst specjalistyczny był tłumaczony przez specjalistę z danej dziedziny.

Jeśli to nie jest możliwe to tłumacz (lingwista) powinien skorzystać z konsultacji ze specjalistą z danej branży, który pomoże w rozumieniu problematyki oraz w doborze odpowiedniej terminologii, tzn. terminologii charakterystycznej dla danego środowiska zawodowego – żargonu branżowego.

Rejestr językowy

Kolejną, bardzo ważną kwestią przy przekładzie tekstu specjalistycznego jest to, by tłumaczony tekst zachował swój charakter i przesłanie.

Stanie się tak jednak tylko w przypadku, gdy zostanie zastosowany odpowiedni rejestr językowy, tzn. zostanie zastosowana odpowiednia terminologia (zwroty), szyk zdań oraz zostanie zachowany odpowiedni styl i układu tekstu – tak istotny chociażby w korespondencji handlowej.

W zakresie języka specjalistycznego kompetencja merytoryczna tłumacza znacząco wpływa na kompetencje językową.

Pozwala ona, np. w tłumaczeniu tekstów hydrotechnicznych na uniknięcie tak żenujących z punktu widzenia hydrotechnika błędów merytorycznych, jak nie rozróżnianie zjawiska wezbrania od powodzi.

Notabene nie każde wezbranie jest powodzią. Ale za to każda powódź jest poprzedzona wezbraniem.

Wieloznaczność wyrazów

W tekstach specjalistycznych, a zwłaszcza technicznych czy naukowych, co chwilę pojawiają się specjalistyczne terminy i określenia, które w mowie potocznej mają całkowicie odmienne znaczenia. I tu pojawia się kwestia wieloznaczności wyrazów.

Przy tłumaczeniu tekstów specjalistycznych wieloznaczność wyrazów jest niepożądana.

Przykładowo:

Niemniej jednak należy pamiętać, że w szczególności w tekstach reklamowych wieloznaczność wyrazów jest zwykle zamierzona i jej zachowanie jest celem samym w sobie.

Kolokacje

Opanowanie przez tłumacza języka fachowego (żargonu) charakterystycznego dla danej branży pozwoli również na zastosowanie odpowiednich kolokacji (stałych związków wyrazowych), które są specyficzne nie tylko dla każdego języka, ale również dla poszczególnych dziedzin.

Tytułem przykładu polskie słowo ”zarabiam” można przetłumaczyć na kilka sposobów w języku francuskim w zależności od kontekstu:

Ponadto zdarza się też, że słowo użyte w jednym języku (języku źródłowym) nie zawsze da się analogicznie przetłumaczyć na język obcy (język docelowy).

Przykładowo:

Więcej przykładów kolokacji, tyle tylko, że w języku angielskim znajdziesz tutaj i tutaj.

Ekwiwalenty

Przy tłumaczeniu tekstów specjalistycznych zdarza się również, że pewne słowa nie mają swoich odpowiedników w języku obcym i konieczne jest znalezienie ich ekwiwalentów.

Na przykład:

Ekwiwalentów, czyli pojedynczych słów albo pełnych sformułowań, tak dobranych, by w obu wersjach językowych przekładu została oddana taka sama myśl.

Ekwiwalencja jest najczęściej wykorzystywana do tłumaczenia przysłów, idiomów itp.

Zapożyczenia, ekwiwalenty opisowe, kalki językowe

W przypadku terminów nieprzekładalnych (tzw. bezekwiwalentowych) istnieje kilka technik zapewnienia ekwiwalencji, m.in.:

1. Zapożyczenia

Przykładowe zapożyczenia z języka angielskiego:

oraz z języka francuskiego:

2. Ekwiwalenty opisowe

Zastosowanie ekwiwalentu opisowego w postaci definicji albo nawiązującego do podobnego pojęcia znanego w kulturze języka docelowego, np.:

3. Kalki językowe

Kalki językowe, tak samo jak zapożyczenia, są chętnie stosowane przez osoby początkujące w nauce języka obcego. Wydają się być proste w zastosowaniu ponieważ przekład oparty jest na tłumaczeniu słowo w słowo z jednego języka na drugi.

A oto i kilka polsko-francuskich kalek językowych (fr. calque linguistique):

Niemniej jednak nieumiejętne stosowanie kalek językowych, np. użycie polskiego ”bilion”, zamiast ”miliard”, gdy mowa o angielskim ”billion”, może być powodem wielkich kłopotów.

Akronimy, znaki specjalne, symbole

Tłumacz tekstów specjalistycznych musi również sobie przyswoić dodatkową liczbę:

– akronimów,

– znaków specjalnych (np. typowych dla języka francuskiego œ, æ, tréma, cédille itp., specjalnych znaków interpunkcyjnych czy międzynarodowych),

– symboli,

które znacząco wpływają na zrozumienie tekstu przez odbiorcę.

1.  Akronimy

Przykłady akronimów w języku francuskim:

Więcej przykładów akronimów w języku francuskim znajdziesz tutaj.

Przykłady akronimów w języku angielskim:

Więcej przykładów akronimów w języku angielskim znajdziesz tutaj.

2. Znaki specjalne

Przykład jak istotne jest poprawne stosowanie francuskiej pisowni z akcentami:

Przykłady powszechnie stosowanych znaków międzynarodowych:

Przykłady najpopularniejszych cudzysłowów:

3. Symbole

Przykład popularnego symbolu stosowanego we Francji w odniesieniu do francuskich prestiżowych uczelni:

Przykład bardzo popularnego w świecie finansów symbolu zastępujący tysiąc w angielskich liczebnikach:

Tłumaczenie specjalistyczne to wielkie wyzwanie

Przy tłumaczeniu tekstów specjalistycznych zachowanie ekwiwalencji i adekwatności jest dużo trudniejszym zadaniem, a niżeli przy tłumaczeniu zwykłych tekstów. Konieczna jest dużo większa dokładność w przekładzie i duża precyzja w doborze słów. Dlatego też nie każdy ”znający” język obcy sprosta wyzwaniu, jakim jest wykonanie tłumaczenia specjalistycznego.

Stąd też, tym bardziej, opanowania takich umiejętności życzę każdemu szanującemu się tłumaczowi!

Ankieta ”praca / kariera” + niespodzianka

A propos! Marzy Ci się praca tłumacza? Potrzebujesz pomocy ze znalezieniem pracy z językami obcymi? Chcesz świadomie budować swoją ścieżkę kariery? Nie bardzo wiesz od czego zacząć? Napisz mi o tym w poniższej ankiecie, bym wiedziała, jaką wiedzą powinnam się z Tobą podzielić.

Dla osób, które wypełnią ankietę i zostawią do siebie adres e-mail mam niespodziankę 🙂

Spodobał Ci się artykuł, udostępnij go znajomym!

Bądź na bieżąco:

– zapisz się na newslettera i otrzymaj dostęp do e-booka ”Efektywna nauka języka”;

– obserwuj bloga FRANG na Facebooku (co piątek nowa #frangowazagadkajezykowa do rozwiązania – przyłącz się do zabawy!)